Maksim Gorki – Benim Üniversitelerim
‘’Bulutlara bak!’’ dedi. ‘’Ateş gibi kıpkırmızı!’’
Oysa altın renkli küçük bir bulutun dışında, gök açıktı. Sayfa 79
‘’Bir kez ben ‘Tanrı’nın görüntüsünde ve onun benzeri’ olarak yaratılmadım. Böyle bir şey yok. Erdem? Böyle bir şey bilmiyorum. Güç? Hiçbir şey yapamam. İyilik? Ben iyi de değilim. Hayır, değilim! İkinci olarak, ya Tanrı yaşamın bana ne denli kötü davrandığını bilmiyor ya da biliyor da bana yardım etmek için bir şey yapmıyor. Ya da yardım edebilir ama etmek istemiyor. Üçüncü olarak; Tanrı hiç de her şeyi bilen, her şeyi yapabilen, merhametli biri değil. Çünkü Tanrı diye bir şey yoktur. Uydurmadır bu, tamamen uydurma. Yaşamımız da uydurma ama beni kandıramazlar!...’’ Sayfa 89
‘’Beni engelleyen başka ne var ki? Ne var? Aşağı yukarı yirmi yıldır ona inandım, onun korkusuyla yaşadım. Dişimi sıktım, çünkü soru sormak yasaklanmıştı. Her şey yukarıdan duyuruluyordu. Ömrümü, elim kolum bağlı geçirdim. Sonra İncil’i dikkatle okudum… Ve bütün bunların uydurma olduğunu gördüm. Hepsi uydurma, Nikita!’’ Sayfa 91
Yakın arkadaşım yoktu. Bana ‘’işlenecek bir hammadde’’ gözüyle bakan insanlara yaklaşamıyordum. Onlar da hiçbir yakınlık göstermiyorlardı. Onları ilgilendiren özel konuların dışında bir şeyden ne zaman söz etsem, kısaca:
‘’Bırak bunları!’’ diye öğütte bulunuyorlardı. Sayfa 93
‘’Görünmez iplik insanların yüreklerinde, kemiklerindedir. İstersen onu koparıp atmayı dene! Onu kökünden koparıp atmayı bir dene! Çar, halk için Tanrı gibidir.
‘’Bana kalırsa, içinde bir sürü gereksiz şey var. Sözgelimi, dilenciler için olanı: Yoksullar, mutludurlar. Neresi mutluymuş onların? Boşuna söylenmiş bir söz bu. Doğrusunu istersen, yoksullar konusunda açık olmayan bir yığın şey var. Bunları ayırt etmek gerek. Yoksulla yoksullaşmış olanı birbirinden ayırmak gerek. Eğer bir adam yoksulsa, ne işe yarar? Ama yoksullaşmışsa, belki de talihsizdir. İşte böyle bakılmalı. Bu, daha iyi bir yol.’’ Sayfa 96
‘’Kötülük öyle arttırılmalı ki, insanlar her yede ondan bıksın. Yeryüzündeki her ruh, şu Allah’ın belası sonbahardan nefret ettiği kadar ondan da nefret etsin!’’ Sayfa 105
‘’Sessiz insanlar, en çok da dindarlar… İşte bunlar korkulacak kişilerdir. Kabadayıların akıllarından ne geçtiğini anlayabilirsiniz. Böylece de tam zamanında saklanabilirsiniz. Ama sessizler, otların arasındaki bir yılan gibi sessizce ve sinsice arkanızdan gelirler; siz daha ne olduğunu anlamaya kalmadan, tam yüreğinizden sokuverirler. İşte ben, bu tip insanlardan korkarım. Sessiz ve kendi halinde olanlardan…’’ Sayfa 106
‘’Aslında, zamanı gelince hepimiz öleceğiz.’’ Diye söylendi. ‘’İnsanların aptalca bir geleneği, bu. Evet, işte böyle. Yakov… O öldü. Burada da bir bakırcı vardı. O da gitti. Geçen pazar, jandarmalar götürdüler onu.’’ 108
‘’Yaşam… Tanrı belasını versin! Yaşa, çalış, didin ve eline hiçbir şey geçmesin. Ne beden ne de ruh için…’’
‘’Ne Tanrı, ne de çar, onları yadsımamızla düzelmeyecek. Önemli olan, insanların kendilerine kızıp sürdürdükleri bu kokuşmuş yaşayışa ‘hayır’ demeleri. İşte bütün sorun burada.’’
‘’Sözlerime dikkat et. İnsanların bir gün canına tak diyecek. Öfkeye kapılıp her şeyi parçalayacaklar. O kokuşmuş çöpleri yıkıp atacaklar. Milletin sabrı tükenecek bir gün.’’ 109
‘’İşleri aceleye getirme, Mihayil Antonovic.’’ Dedi. ‘’İyi bir iş, asla çabuk olmaz. Yavaş yavaş yapmalısın.’’
‘’Öğretilen ve öğrenilen her şey, insandan gelir. İnsanların size öğrettiği şeyler, kitaptan öğrenilenlerden daha acıdır. İnsanların öğretiş biçimi kabadır. Ama bu biçimde öğrendiğimiz şeyler, daha köklüdürler.’’ 122
‘’Ezilmemek için yaşamayı öğren.’’
‘’Hepsi iyi kitaplar! Örneğin bu; çok az bulunan bir kitaptır. Sansürce yakılması buyurdu. Devletin ne olduğunu öğrenmek istiyorsan, bunu oku.’’ 123
Birçok bakımdan birbirimize benziyorduk, benzerliklere dayanan dostluklar, kısa ömürlü olur.’’
İntihar etmeye kalkıştıktan sonra, kendimi küçük görmeye başlamıştım. Bomboş, değersiz bir yaratık olduğum duygusuna kapılmıştım. Suçluluk duygusu beni eziyordu, yaşamaktan utanıyordum. 124
‘’Öyle kötü ve haindi ki, vali bile makamını, işini gücünü bırakıp onu görmeye geldi. ‘Bayan!’ dedi. ‘Ayağınızı denk almanızı salık veririm. Çünkü hainliğiniz konusundaki söylentiler, ta St. Petersburg’a dek ulaştı.’ Elbette kadın, valiye bir bardak şarap sundu ve ‘Evinize huzur içinde dönün.’ dedi. ‘Ben huyumu değiştiremem!’ Aradan üç yıl bir ay geçti. Kadın birden bütün köylüleri bir araya topladı. ‘Alın!’ dedi. ‘Bütün topraklarım sizindir. Allah’a ısmarladık. Beni bağışlayın. Ben…’’
‘’Manastıra gidiyorum.’’ Diye tamamladı Hohol.
Kukuşkin, şaşkınlıkla ona bakıp başını salladı.
‘’Doğru. Başrahibe oldu. Demek sen de işittin?’’ 135
‘’Bir şeyler öğreneceğim! Her tür kitap okuyacağım, sonra her ırmağı izleyeceğim, gördüğüm her şeyi anlayacağım! Başkalarına öğreteceğim! Evet öğreteceğim, insanın içini açabilmesi güzel bir şey, kardeşim! Hatta kadınlar bile… Kimileri yürekten konuşunca anlıyorlar.’’ 144
‘’Kibar bir insan bana kötü davrandığında, buna katlanabiliyorum. Bir beyefendi, önemli bir insandır. Benim asla öğrenemeyeceğim şeyleri bilir o. Ama benden farksız olan köylüler… Onlar benimle alay edince, nasıl dayanabilirim? Aramızda ne var? Onlar paralarını rublelerle hesaplıyorlar, bense kapiklerle, bütün fark bu işte.’’ 153
‘’Bana hırsız diyorlar. Doğru, çalıyorum. Ama herkes soygunculuk yaparak geçinmiyor mu? Herkes elinden geldiğince karşısındakini sömürmüyor mu? Tanrı bizi terk etmiş. Şeytan da almış başını gidiyor.’’ 154
‘’Hepimizi işte böyle haklayacaklar!’’ dedi. ‘’Tanrı gökyüzünde oturuyor ama öylesine aptal ki…’’ 163
‘’Yaşam… Çok basit: Eğer üstteysen, sen yönetirsin. Yoksa yönetilirsin.’’ 184
Grigory Petrov – Beyaz Zambaklar Ülkesinde / Kısa ve En Önemli Olabilecek Notlar
Yeni nesillere artık eskimiş, gerçekten zamanı geçmiş yönetim tarzları zorla uygulanamaz. Yeni nesillere daha yeni, daha akla uygun, daha adaletli, daha sağlam temellere dayanan yönetim tarzlarının uygulanması gerekir. Aklı başında yöneticilere sahip ülkelerde, artık bu işler böyle yapılmıyor. Bu memleketlerde, sarsıntı ve yıkıntılara meydan vermeden, halkın yönetimi için daha çok bilgi ve düşünce isteyen, daha adaletli yollara başvuruluyor.
Kimi ülkelerdeyse devlet adamları, halkın yönetim ve eğitiminin yavaş yavaş düzeltilmesi gerektiğini anlamıyor veya anlamak istemiyor. 8
Carlyl’a göre; millet ve cansız bir kil tabakası gibidir. Eğer bir sanatçının eline geçmezse, sonsuza kadar şekilsiz ve hareketsiz kalır. Kısacası Carlyl’ın fikrine göre, milletlerin ve hatta bütün insalığın tarihini yapanlar, manen kuvvetli olanlar, zeka ve yetenek sahibi bireylerdir.
Kahraman, halkı heyecanlandırır ve alevlendirir. Fakat onu milletinden aldığı ateş ve heyecanla yakar.
Finler, kendilerine ‘’Suom’’ ve çok sevdikleri ülkelerine de ‘’bataklık arazi’’ anlamına gelen ‘’Suomi’’ derler.
Finlerin sahip olduğu büyük kültür ve medeniyet, sadece millet fertlerinin çalışmalarının bir ürünüdür.
* Millet sizi iyi bir öğrenim gördükten sonra, bir maaşa konasınız, akşamları kahvelerde iskambil veya domino masasının başına geçip eğlenesiniz diye okutmamıştır.
* Tüm bunlardan halkı suçlamak mümkün müdür? Dinden halka, kim, nerede, ne zaman ve nasıl söz etmiştir?... Şimdi ise, büyük yortularda bile kiliseler bir çöl kadar ıssız!
* Veba, kolera mikropları gözle görülemez. Ama bunlar çok küçük olsalar da bütün bir ülkeyi kırıp geçirir.
* Şehirlerdeki evlerde çoğunlukla oturularak geçirilen bir yaşam, sağlığı bozar, kasları gevşetir. Kanı zehirler, insanları tembelleştirir.
* Suç gençlerde değil, sizde! Siz gençleri nasıl eğitirseniz, onlar da öyle yetişir. Gençlere ne terbiye verdiniz?
* Anne babalar, çocuklarının ruhunu etkileyecek sözleri bilmezlerdi ki söylesinler. Onların kalıplaşmış ve sıradan öğütleri çocuğun ince ruhunda bir etki yapmazdı.
Lev Tolstoy şöyle demiş: ‘’Herkes, hayatında sadece refaha kavuşmak ister ama hiç kimse hayatı yükseltmek için gayret göstermez ve çalışarak hayatını daha iyi bir şekilde ayarlama ihtiyacını duymaz.’’
* Eğer gençliğin ruhunu, ekilmeyen bir tarla gibi kendi haline bırakırsanız, orada ısırgan ve diken yetişir.
* Talihsiz millet! Hem soyulur hem de birbirini soyar. Tanrı sevgisi için ulu mabetler yapar, sonra bu binaların önündeki meydanlıkta binlerce insanı diri diri yakar. Bir kısmı da Tanrı yolunda ölür.
* İçimden de, Ey Tanrı’m, beni niçin yakalattırmıyorsun diye isyan ediyordum, yakalanmayınca daha çok kızıyor, gökyüzüne bakıp demek ki orası da boş, yeryüzü de yalan, gök de yalan, diyordum.
* Biri, soğuk bir karanlık ve bilgisizlik içinde ölmüş, diğeri güneş ışınlarıyla parlak bir bahar hayatı yaşamaya çağrılmıştır. – Haydut Karokep
* İnsanlık her zaman koca bir çocuğa benzer. İnsanlar kendi aralarındaki anlaşmazlıkları hep kavga ve gürültüyle çözerler. İyi fikirlerini bile eli sopalı savunmak isterler. – Yarvinen’in ilhamı olan konferanstan
* Ben kurabiye satarım ama niçin kendi sanatımda, kendi işimde Robinson olmayayım? Bu işi o dereceye vardırabilirim ki, ballı ve tatlı kurabiyeler, bu ülkede yalnız zenginlere özgü bir lüks olmaktan çıkar, fakirler de bunları kolayca elde eder.’’
* Sanırım, yeryüzündeki ulusların çoğu henüz yamyamlıktan kurtulamamıştır. Yalnız, şimdiki yamyamlık eskisi gibi değil. Başkalarının topraklarını zorla alan komutanlardan, niçin bu kadar büyük bir saygıyla söz edildiğini anlayamıyorum. Büyük İskender, Anibal, Sezar, Napolyon ve daha bunlar gibi binlerce komutan, yabancıların topraklarını yağma etmekten başka ne yapmıştır?
* Milletin bu katlanma gücünden aşk ve heyecanla söz edilir. Milletin sabırla dayanması, bir din derecesine yükseltilir. Zaten Hristiyanlığını sabır ve dayanma dinine çevirmemişler midir? Sayfa 80
* Memleket halkının en kalabalık ve asıl kesiminin kültürden yoksun bırakılması, bir cinayettir. Bu, devletin kendi kendini yıkması, yağma etmesi demektir.
Sayfa 88, Dante – Cehennem. / Sayfa 91 – Çocuklara vurulan iğneler.
‘’Sen, ne Sezar’dın ne Napolyon’dun. Bir karış toprak işgal etmedin. Bir damla kan dökmedin. Fakat yurdumuza binlerce yeni, sağlam, güçlü ve çalışkan el kazandırdın.
Milletin sağlığı için çalışıp didinen büyük kahramanın adı, sonsuzluğa kadar övülsün!’’
Lev Tolstoy – Savaş ve Barış Cilt II
Napolyon, Borodino Savaşı’nı başlatırken, Kutuzov da karşılık verirken şuursuzca ve mantıksızca hareket etmişlerdi. Ama tarihçiler, hepsi gerçekleşen olaylarda hiçbir irade sahibi olmayan generallerin en köle ve en iradesiz iki temsilcisinin öngörülü ve dahi olduklarını kanıtlayabilmek için gerçeklerin üzerini sinsice örttüler. Antikler bize, hikayenin tüm ilgi çekici tarafını kahramanların oluşturduğu kahramanlık şiiri örnekleri bıraktılar ve biz, bu tarzda yazılan bir tarihin bizim dönemimiz için anlamsız olduğu gerçeğine hala kendimizi alıştıramadık. 221 sonu – 222 başı
‘’Evet, evet, işte onlar, beni heyecanlandıran, aklımı başından alan ve bana azap veren o aldatıcı görüntüler,’’ diyordu. ‘’İşte onlar, gözüme bir zamanlar güzel ve gizemli görünen o acemice boyanmış şekiller. Ün, topluma faydalı olmak, bir kadını sevmek, hatta vatan; bu resimler bana ne kadar önemli, ne kadar derin anlamlar taşıyor gibi gelmişti! Oysa benim için ağardığını hissettiğim günün soğuk, beyaz ışığında o kadar sıradan, solgun ve bayağılar ki.’’
Prens Andrey’in hayatının üç büyük acısıydı bunlar: bir kadına duyduğu aşk, babasının ölümü ve Fransızların Rusya’nın yarısını işgal etmeleri. Sayfa 243 ve devamı.
‘’Savaşı, onu kazanmaya kararlı olanlar kazanır. Biz Austerlitz’de neden kaybettik? Kayıplarımız Fransızlarla aşağı yukarı eşitti ama savaşı kaybettiğimizi çok erken kabullendik ve kaybettik. Bunu kabullenmemizin nedeni orada uğrunda savaşacak bir şeyimizin olmamasıydı: Savaş meydanından bir an önce uzaklaşmak istiyorduk… Yarın bizi ne bekliyor? Bizim askerlerin ya da onların askerlerinin kaçıp kaçmamasına hangi adamın öleceğine bağlı olan, o anda belirlenecek yüz milyonlarca farklı ihtimal; şu anda yapılan her şey oyun, eğlence. Mevzileri birlikte dolaştığın insanlar işlerin ilerleyişine katkıda bulunmak şöyle dursun, ona engel oluyorlar. Sadece kendi küçük çıkarlarıyla ilgileniyorlar.’’ Sayfa 248
sayfa 251 ve devamı. Prens Andrey unutulmayacak bir karakter. ‘’Savaşın amacı öldürmektir, savaşın araçları casusluk, ihanet ve ihanetin teşvik edilmesi, halkın malının mülkünün yağmalanması, halkın soyulması ya da ordunun yiyecek ihtiyacı için ürünlerinin çalınmasıdır, savaş kurnazlığı denilen yalan ve aldatmacadır; askerlik dünyasının gelenekleri özgürlüğün olmaması, yani disiplin; aylaklık, cehalet, gaddarlık, sefahat ve sarhoşluktur. En büyük ödül en çok insanı öldürene verilir…’’
